Prof. Dr. Suna EmirProf. Dr. Suna Emir Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk OnkolojiProf. Dr. Suna EmirİletişimMenü
Blog

Çocuklarda Aşı ve İğne Korkusu

Çocuklarda Aşı ve İğne Korkusu

Aşı ve iğne korkusu nedir? önlemek mümkün müdür?

Sanılanın aksine toplumda sık görülen bir durumdur. Çocukların en az üçte ikisi ve yetişkinlerin dörtte biri iğne korkusu yaşıyor. Bir çok anne babanın sırf bu yüzden doktor kontrolerini ihmal edebildiğini görüyoruz.

Çocuktan kan alma veya aşı yapma sürecinin olumlu, sakin geçmesinin basit yolları var. Aslında, birkaç basit adımı takip edebilirseniz, bu işlemler çocuğunuzu hiç rahatsız etmeyebilir.

Bazı çocuklar iğneden neden korkar?

Çocukların iğnelerden korkması oldukça yaygındır. Bir çocuğun iğnelerden korkmasının en yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:

  • İğnenin acısından korkmak
  • Geçmişte iğne veya diğer tıbbi prosedürlerle ilgili kötü deneyimler
  • Ne olacağını veya neden olacağını anlayamamak
  • Vücuda yabancı bir cismin girmesi korkusu.
  • İğne fobisi gerçektir ve çocuğunuzun korkması normaldir.

Çocuğumun İğneden Korkmaması İçin Ne Yapmalıyım?

  • Çocuğunuza pozitif yaklaşarak ve onu cesur olmaya teşvik ederek aşıları onun için iyi bir deneyim haline getirmeye çalışın.
  • Çocuğunuzun korktuğunu eleştirmeyin.
  • Aşıların neden önemli olduğunu çocuğunuzun anlayabileceği bir dille açıklayın. Örneğin, aşının bir süper kahramanın kendisini, ailesini ve arkadaşlarını korumak için sahip olduğu görünmez bir kalkan olduğunu söyleyebilirsiniz.
  • Ağlamak, korkuya karşı normal bir tepkidir. Çocuğunuz ağlıyorsa, onu rahatlatın ve korkularıyla yüzleştiği için onu övün.
  • Bazı çocuklar kontrolü kaybetmekten korkar; ön planlama sürecinde kilit rolü onlara bırakın. Bunu nasıl yapmak istediklerini sorun.
  • Aşıya iğne demekten kaçının. Bunun yerine ona aşı deyin veya kola uygulanan bir ilaç olduğunu açıklayın.
  • Çocuğunuzun randevusundan önce aşılar hakkında çok fazla konuşmamaya çalışın. Çocuğunuza neler olacağını anlatın, böylece hazırlıklı olabilir, ancak çok fazla ayrıntıya girmeyin.
  • Aşıdan sonra çocuğunuza çıkartmalar, yeni bir kitap veya ödül maması gibi bir ödül sunun.
  • Aşı sonrası çocuğunuza cesur davrandığı için kararlaştırılan ödülü verin.
  • Aşılama sırasındaki davranışlarından dolayı onları övün.

1. Çocuğunuzun bu işlemlerde daha fazla kontrol sahibi olduğunu hissetmesine yardımcı olun

Çocuğunuza aşı olacağını söylemek için kliniğe giderken son dakikaya kadar beklemek aslında yanlıştır. Hazırlıklı olmak, çocuk için kendini daha iyi hissetmesi açısından  daha iyidir.

2. Deneyimleri hakkında olumlu bir hikaye oluşturan kelimeler kullanın. 

Kelimeler önemlidir. "Ağrı" ve "iğne" yerine "bağışıklama" kan tetkiki yaptırma gibi daha nötr kelimeler deneyin. Örneğin: "Doktora gidip sizi sağlıklı tutmaya yardımcı olacak ilaçları alabiliriz" ifadesi, "Doktora gidip iğne yaptırmamız gerekiyor" ifadesinden farklı hissettirir.

3. Endişelerini anladığınızı hissettirin.

Zaten gergin veya kaygılı hissediyorlarsa bu daha da önemlidir. Çocuklara "önemli bir şey değil" veya "endişelenme" demek, duygularını anlamadığınızı hissetmelerine ve kaygılarını daha da kötüleştirmenize neden olabilir.

4. Çocuğunuzun dinlendiğini hissetmesini sağlayabilir ve aynı zamanda başa çıkmasına yardımcı olabilirsiniz.

"Biliyorum! Pek eğlenceli değil. Heyecanlanmıyorsun, değil mi? Anlıyorum Seni’ gibi bir şey söyleyin. Bu, çocuğunuzun onu dinlediğinizi ve yanında olduğunuzu hissetmesine yardımcı olabilir. Endişelerinin makul olduğunu ve bu konuda yapılabilecek bir şey olduğunu hissettiriyorsunuz. Bu eylemler hepimizin kaygımızı daha iyi yönetmesine yardımcı olur.

5. Özür dilemeyin.

Yanlış bir şey yaptığımızda özür dileriz. Çocuğunuzun sağlığına dikkat etmek yanlış değildir.

6. Aşıya neden ihtiyaç duyduklarını açıklayın.

Nedenini bilmek çocuğunuzu motive edebilir. "Aşı yaptırıyoruz çünkü sizi hastalanmaktan koruyor ve sağlıklı tutuyor." diyebilirsiniz. Daha büyük çocuklar içinse, "Çünkü vücudunuzun zararlı enfeksiyonlarla savaşmak için bağışıklık geliştirmesine yardımcı oluyor." diyebilirsiniz. Toplum için iyi bir şey yaptıklarını belirtmek de etkili olabilir.

Doktora gitmeden önce çocuğunuzla net bir plan yapın. Planlı olmak bir seçenektir ve çok daha iyi bir deneyim sunar. İnsanlar zorluklarla nasıl başa çıkacaklarını bildiklerinde, kontrolün kendilerinde olduğunu hissetmeleri daha kolaydır.

Çocuğunuza aşı yapılırken veya kan aldırırken önemli noktalar şöyle sıralanabilir!

Rahatlık: Çocuğunuz kucakta olma fikrinden hoşlanıyorsa, sizin ve çocuğunuzun güvende, hareketsiz ve dokunuşunuz ve yakınlığınızla rahat hissetmesini sağlayacak birçok oturma şekli vardır. Dokunuşunuz ve rahat pozisyon, vücudun ağrı sinyallerini işleme biçimini değiştirir. Bu, daha büyük çocuklarda da işe yarayabilir.

Not: Çocuklar tıbbi müdahaleler için asla iradeleri dışında kucakta tutulmamalıdır.

Uyuşturucu kremler ve spreyler: Reçetesiz veya reçeteli topikal anestezik krem, bant veya soğutucu sprey seçenekleri hakkında doktorunuza danışın . Ne zaman uygulayacağınızı öğrenmek için talimatları izleyin. Bazılarının etki etmesi yaklaşık 30 dakika sürer.

Dikkat Dağıtma: Çocuğunuzun dikkatini bir videoya veya akıllı telefonunda oyun oynamaya yoğun bir şekilde odaklandığında çekmenin ne kadar zor olabileceğini bilirsiniz. Dikkatini kaygı ve acıdan uzaklaştırmak için de aynı yöntemi kullanın. Aşılamadan önce ve aşılama sırasında dikkatini dağıtmak için ne yapmak istediklerine karar vermelerine izin verin. Birkaç fikir; hikaye anlatmak, kitap okumak, şarkı söylemek ve komik videolar izlemek olabilir.

Derin nefes alma: Çocuğunuzun rahat ve yavaş nefes alıp verme alıştırması yapmasını sağlayın. Bu, onu sakinleştirir ve vücudunun ağrıya verdiği tepkiyi azaltır. Onunla birlikte nefes alarak ona yardımcı olabilirsiniz. Baloncuk veya rüzgar gülü üflemek de nefesini yavaşlatmaya ve aşıdan dikkatini dağıtmaya yardımcı olabilir.

Çoğu çocuk ve yetişkin için bu stratejiler, tıbbi müdahaleler sırasında sakin ve özgüvenli hissetmek için ihtiyaç duydukları kontrol duygusunu bulmaları için yeterlidir. Ancak bazı çocuklar ve yetişkinler için kaygı çok bunaltıcı olabilir. Geçmişteki olumsuz deneyimlerinin üstesinden gelmek için daha fazla yardıma ihtiyaç duyabilirler.

Çocuğunuzun tıbbi bir işlem sırasında nasıl tepki vereceği üzerinde sizin nasıl hissettiğinizin büyük bir etkisi olduğunu unutmayın. Stres bulaşıcıdır, ama sakinlik de öyle.

Onları Yaş ve Mizaçlarına Göre Hazırlayın!

Küçük çocuklar (2-4 yaş):

2-4 yaş aralığında, genellikle ziyaretten hemen önce veya ziyaret sırasında söylemek en iyisidir. Olumlu bir tonda basit bir şey söyleyin: "Bugün aşı olacaksınız. Bunlar bir dakikalığına canınızı acıtabilecek küçük iğneler, ama cesur olmanıza yardımcı olmak için burada olacağım. Sağlığınızı korumak ve hastalanmamak için bunlara ihtiyacınız var."

4 yaş ve üzeri çocuklar için:

4 yaş ve üzeri aralığındaki çocuklar, biraz daha ileri düzeyde bir hazırlıktan faydalanabilirler; belki bir iki gün önceden. Eczaneye veya doktora gideceğinizi ve bir veya daha fazla aşı yaptıracaklarını açıklayın. Örneğin, şöyle diyebilirsiniz:"Aşılar, sağlıklı kalmanıza yardımcı olacak özel ilaçlardır. Bebeklerden yaşlılara kadar herkes aşı olur. Bazen acı verirler, ama sadece kısa bir süre için. yada hastalığının nedeni anlamak için senden küçük bir iğne ile çok az kan almamız gerekiyor “ gibi.

Küçük çocuklar için, aşıyı kendi kendilerine yapmalarına izin verin. Oyuncak bir şırınga kullanarak peluş bir hayvan üzerinde oynayarak aşıyı prova edin. Daha önce bahsettiğiniz adımları pekiştirin ve ardından peluş hayvanlarını neyin daha iyi hissettireceğini sorun. Bu süreç, çocuğunuzun daha fazla kontrol sahibi hissetmesine yardımcı olur ve randevudan önce birkaç kez yapmak isteyebileceğiniz bir şey olabilir.

Çocuğunuzun Nasıl Hissettiğini ve Zaten Neler Bildiğini Sorun!

Konuşmanıza sorularla başlayın. Çocuğunuz, kendisine sorulmadan düşüncelerini veya duygularını dile getiremeyebilir ve bu, çocuğunuzun aşı hakkında zaten neler bildiğini duymanıza olanak tanır.

Sonra, en önemlisi, çocuğunuzun söylediklerini yargılamadan dinleyin. "İğneler korkutucudur" gibi ifadeleri hemen geçiştirmeyin veya "Önemli değil. İyi olacaksın" gibi ifadeler kullanmayın. Bu, çocuğunuzu rahatlatmaya çalışıyormuşsunuz gibi görünebilir, ancak aslında çocuğunuzun duygularının yanlış olduğunu düşünmesine neden olabilir. Çocuğunuzu dinleyin ve bu duyguları kabul ederek yanıt vermeye çalışın.

Çocuğunuzu Ayrıntılar Hakkında Bilgilendirin 

Tüm süreci açıklayın. Örneğin, "Oturup beklememizi isteyebilirler. Sıra bize geldiğinde doktorla görüşeceğiz. Aşı olmamız gerekiyorsa yardımcı hemşire , mikrop olmadığından emin olmak için kolunuzun bir bölgesini yıkayacak. Bu bölge soğuk gelebilir ve mendil el dezenfektanı gibi kokabilir. Ardından, aşınızı küçük bir iğneyle alacaksınız - biraz baskı veya çimdik hissedebilirsiniz, ancak hızlı olacak! Sonra bir yara bandı alacaksınız ve her şey tamam."

Aşıyı Neden Yaptırdığınızı Belirleyin 

Özlü ve basit tutun. Aşıyı, mikropların neden olduğu hastalıklardan bizi koruyan bir süper kahraman kalkanı olarak tanımlayın. Aşı, vücudunuza sizi güvende ve sağlıklı tutmak için mikroplarla savaşmayı öğretecektir. Daha önce bu tür aşılar yaptırdıklarını belirtmek, yeni ve korkutucu gelmemesi için faydalı olabilir.

Çocuğunuzun kendini güvende ve daha kontrollü hissetmesine yardımcı olacak rahatlatıcı pozisyonlardan da faydalanması mümkündür. Örnekler arasında kucağınızda oturması, yanınızda yan yana oturması, sırtı göğsünüze dönük şekilde kucağınızda oturması veya yan tarafta rahatlatıcı bir pozisyonda oturması yer alır.

Ödül: Önemli Aşamayı Kutlayın!

Aşıların veya iğnenin acısı, bu önemli çocukluk dönüm noktasının tamamlanmasını kutlayan bir ödülle bir nebze hafifletilebilir. Dondurma gibi bir yiyecekle veya öğleden sonra parka gitmek gibi eğlenceli bir olay ödül olabilir. Aşı bittiğinde, çocuğunuzu bol bol övmeyi unutmayın.

Özetle Çocuklarda Aşı ve İğne Korkusu İçin;

Çocukların iğnelerden korkması çok yaygındır. Çocuğunuzun iğne korkusu, sürekli kaygıya yol açacak ve aşı yaptırmaktan kaçınmasına neden olacak kadar rahatsız ediciyse, buna 'iğne fobisi' denir.

Çocukların aşı yaptırma konusunda korku veya endişe duymaları çok normaldir. Ancak, lütfen bu veya diğer endişelerin çocuğunuz için önerilen çocukluk çağı aşı programına uymanızı engellemesine izin vermeyin. Aşılar, çocuğunuzun tıbbi bakımının çok önemli bir parçasıdır.

  • Çocuğunuzda iğne fobisi varsa, destekleyici olun ve onu cesur olmaya teşvik edin.
  • Çocuğunuzun dikkatini iğneden uzaklaştırmak için, birlikte şarkı söylemek veya nefes egzersizleri yapmak gibi dikkat dağıtıcı şeyler deneyebilirsiniz.
  • Çocuğunuz iğnenin acısından korkuyorsa, cildinin üst tabakasını uyuşturmak için lokal anestezik bir krem deneyebilirsiniz.
  • Randevunuza acele etmeden gelin.
  • Çocuğunuzun korkmadığınızı görmesi için sakin olun.
  • Çocuğunuzun aklını aşıdan uzaklaştırmak için baloncuklar, videolar veya nefes egzersizleri gibi dikkat dağıtıcı şeyler deneyin.
  • Çocuğunuzu aşı için zorla tutmayın; bu durum yaralanmalara, aşı denemelerinin başarısız olmasına ve psikolojik travmaya yol açabilir.
  • Çocuğunuz çok sinirlenirse bir molaya ihtiyacı olabilir. Sakinleşmesi için onu yürüyüşe çıkarın veya başka bir güne randevu alın.
Güncelleme Tarihi: 17.09.2025
Prof. Dr. Suna Emir
Editör
Prof. Dr. Suna Emir
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.
Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Anlaşmalı Kurumlar

Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.

Prof. Dr. Suna EmirProf. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
0312 504 4342
0531 569 4607