Kaşıntı pek çok deri hastalığının yanı sıra bazı sistemik hastalıklarda da görülebilen son derece rahatsız edici bir histir.
Çocuklarda kaşıntı hayat kalitesini bozan, okul başarısını etkileyen, uyku düzenini değiştiren bir belirtidir. Bununla beraber, çocuklarda kaşıntının ne kadar sıklıkta geliştiğine dair veri azdır. Altı haftadan uzun sürdüğü zaman “kronik kaşıntı” olarak tanımlanır.
Çocuklarda kaşıntı bir hastalık olmaktan ziyade farklı nedenlerle ortaya çıkan bir bulgudur. Deride kızarıklık, kabarıklık gibi görünür bazı değişikliklerin olduğu deri hastalıkları ile beraber olabileceği gibi, tamamen normal görünen deride de ortaya çıkabilir. Kaşımaya rağmen deri normal görünebilir veya sadece kaşımaya bağlı oluşan kaşıntı izleri ve lekeler ortaya çıkabilir.
Kaşıntının ve kaşımanın uzun süre devam etmesi durumunda kaşıma izleri, kabuklanmalar, deride kalınlaşma ve açık veya koyu renk değişiklikleri oluşur. Bu değişiklikler kaşıntının yoğun olduğu deri alanlarına sınırlı olabilir.
Çocuklarda kaşıntı kaşıma isteği uyandırır ve kaşıma kısa süreli de olsa kaşıntıyı azaltarak bir rahatlama sağlar. Yapılan çalışmalar tekrarlanan kaşımanın beyinde davranışsal öğrenme alanını uyardığını göstermiştir. Yani kaşımanın verdiği kaşıntıyı gidermeyle gelen haz öğrenilebilmekte ve kaşıma davranışı devamlılık göstermeye başlayabilmektedir. Bir süre sonra kaşıma alışkanlık haline gelen bir davranış biçimine dönüşebilmektedir.
Çocuklarda kaşıntının belli bir deri alanında olması veya yaygın olması farklı nedenler düşündürür. Çocuklarda kaşıntının ve deri lezyonlarının vücutta dağılımı ve yerleşimi tanı için önemlidir.
Mantar enfeksiyonları, paraziter hastalıklardan uyuz ve bitlenme, yaşa bağlı deri kuruluğu, ürtiker, şiddetli sedef hastalığı (psoriazis),ekzemalar, suçiçeği gibi viral enfeksiyonlar kaşıntıya neden olabilen deri hastalıklarından sadece birkaçıdır. Sistemik hastalıklardan kronik böbrek hastalıkları, safra yollarında tıkanmaya veya karaciğer hastalıklarına bağlı sarılık durumları, demir eksikliği, multiple miyelom, tiroid hastalıkları, şeker hastalığı ve lenfomalar kaşıntı görülen durumlardan bazılarıdır.
Gördüğümüz gibi çocuklarda kaşıntı bazen önemli bir hastalığın erken teşhis edilmesini sağlayabilecek uyarıcı bir sinyal olabilmektedir ve bu nedenle kaşıntının nedenini ortaya koymak önemlidir.
Çocuklarda yaşa göre farklı nedenlere bağlı kaşıntı meydana gelebilir.
Özellikle sütçocuğu ve okul öncesi dönemde atopik dermatit en sık kaşıntı sebebi olarak görünmektedir. Sadece cilt hastalıkları değil, bazı sistemik hastalıklar ve ilaçlar da çocuklarda kaşıntı yapabilir.
Çocuklarda kaşıntı başlıca ana sebebi cilt hastalıklarıdır. Çocuklarda kaşıntı erişkinlere göre sistemik hastalıklara ve ilaçlara bağlı olarak daha az görülür.
Çocuklarda kaşıntı yapan cilt hastalıkları olarak ekzema, atopik dermatit, enfeksiyonlar, uyuz gibi paraziter hastalıklar, ürtiker, mastositoz ve otoimmün hastalıklar sayılabilir.
Çocularda kaşıntı 0-2 yaş arası çocuklarda atopik dermatit, seboreik dermatit, böcek sokması, ürtiker, sedef hastalığı olabilir.
Üç-beş yaş arası çocuklarda kaşıntı nedeni en çok kontakt dermatit, atopik dermatit, seboreik dermatit, ürtiker olarak göze çarparken, daha büyük çocuklarda kaşıntı akne, psöriasiz, xerosiz, atopik ve kontakt dermatit olarak bildirilmektedir.
Çocuklarda kaşıntı cilt hastalıkları dışında çeşitli bazı hastalıklara bağlı olarak da olabilir. Kronik böbrek yetmezliği, karaciğer hastalıkları, endokrinolojik bozukluklar, diabetes mellitus, çocuklarda kaşıntı yapabilecek bazı hastalıklardır. Ayrıca; hematolojik olarak demir eksikliği, polisitemi, bazı lenfomalar, darier hastalığı ve iktiyosiz gibi bazı kalıtsal hastalıklar da kaşıntıya yol açabilir.
Çocuk hastada kaşıntı nedenleri yaşa göre farklılık gösterir. Kaşıntı ile başvuran bir çocukta,
Gibi sorular aileye detaylı sorulmalıdır. Kafa derisi ve yüz bölgesinde kaşıntı seboreik dermatit, akne vulgaris, tinea capitis, pedikülosis de olurken, kontaakt dermatit, atopik dermatit, pitriasis rosea gibi çoğu hastalık gövdeyi de etkiler.
Dikkatli bir cilt ve genel muayene sonrası hangi hastalıktan şüpheleniliyorsa ona göre laboratuar tetkikleri istenmesi gereklidir.
Çocuklarda deri yapısının daha ince olması, doğal nemlendirici faktörler ve yağ oranının düşük olması nedeniyle erişkinlerden farklıdır. Çocuklarda deriye allerjen maddelerin ve enfeksiyöz ajanların girişi daha kolay olur. Uygulanan topikal kremlerin de ciltten emilimi daha fazladır.
Çocuklarda kaşıntı tedavisi erişkinlere göre bir çok açıdan farklıdır. Çocuklarda kaşıntı tedavisi için yeni geliştirilen ve geleneksel olan bazı tedaviler vardır. Daha çok erişkinlerde kullanılan bu ilaçların çocuklarda etkileri farklı olabilir.
Çocuklarda kaşıntı tedavisinde altta yatan neden belirlendikten sonra topikal ve sistemik tedaviler kullanılır.
Çocuklarda kaşıntı tedavisinde ilk basamak cilt kuruluğunu engellemektir.
Banyo süresi çocuklarda kısa süreli ve ılık olmalıdır. Yumuşak ve yünlü olmayan giysiler kullanılmalıdır Her gün çocuğun cildi nemlendirilmelidir. Çocuklarda kullanılan nemlendiriciler parfüm ve boya içermemelidir.
Cilt kuruluğunun giderilmesi kaşıntıyı azaltır.
Topikal antihistaminikler çocuklarda kullanılabilir. Atopik dermatit de kaşıntıyı azaltabilir. Ama dermatiti iyileştirmez. Topikal olarak kortikosteroidler güçlülük derecesine göre hafiften güçlüye derecelere ayrılmıştır. Çocuklarda hafif ve orta kuvveti olan steroidli pomadlar kullanılmalıdır. Örneğin, hidrokortizon, desonid, mometazon, metil prednisolon seçilebilir.
Topikal kalsinörin inhibitörleri pimekrolimus ve takrolimus çocuklarda kullanılabilir.
Sistemik tedavi olarak anti histaminikler, immunomodulatörler, biolojik ajanlar sayılabilir. Sedatif, anksiyolitik ve antiprurutik etkileri nedeniyle Hidroksizin çocuklarda kaşıntı da ilk seçenek olabilir.
Sonuç olarak, kaşıntı çocukluk çağında yaygın bir yakınmadır. Deri hastalıklarına bağlı olabileceği gibi, sistemik hastalıkların bir bulgusu da olabilir.
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
