Çocuklarda Grip influenza virüsünün neden olduğu, genellikle yıl içerisinde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde görülen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Grip virüsleri genellikle yılın daha soğuk aylarında en fazla hastalığa neden olur.
Grip genellikle yıllık salgınlar halinde görülür. Salgın, bir hastalığın hızla yayılıp aynı anda bir bölgedeki birçok insanı enfekte etmesidir. Bazı yıllarda salgın diğerlerinden daha şiddetli ve yaygındır. Dünya çapında yayılan bir salgına pandemi denir .
Grip belirtileri, virüsün vücuda girmesinden sonraki bir ila üç gün içerisinde ortaya çıkar. İnsanlar grip olduklarında, genellikle soğukalgınlığına yakalandıklarından daha kötü hissederler. Aşağıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı görülebilir;
Ateş (38 °C ve üzeri ) yükselir ve titreme görülür, bunlara baş ve karın ağrısı eşlik etmektedir. Kuru bir öksürük görülür. Bunların dışında, eklem ve boğaz ağrıları, iştahsızlık, burun akıntısı, hapşırma, baş dönmesi de grip hastalığında görülebilir.
Çocuklarda bu duruma kusma ve ishal eşlik edebilir, küçük çocuklarda dikkat edilmesi gereken ek belirti huzursuzluk, iştahsızlık ve uyku halidir.
Şikâyetler genellikle 7 gün sürer, ilk 2-3 gün içerisinde şiddetlenir ve sonrasında düzelme başlar, ancak iyileşme süresi 1- 2 haftaya kadar da uzayabilir.
Çocuklarda Grip çok bulaşıcıdır. Çocuklar hasta hissetmelerinden bir gün öncesinden belirtileri geçene kadar yayabilirler. Bu yetişkinler için yaklaşık 1 haftadır, ancak küçük çocuklar için daha uzun olabilir.
Temel olarak hasta bireylerin öksürme, hapşırma ve konuşma esnasında yaydıkları damlacıkların, sağlıklı bireyler tarafından solunum yoluyla alınmasıyla bulaşmaktadır. Hasta kişinin öksürmesi ya da hapşırması sonucu etrafa influenza (grip) virüsü içeren milyonlarca damlacık dağılır. Bu damlacıkların enfekte bireylerin 100 - 180 cm (1-2 metre) uzağına kadar yayılabildiği gösterilmiştir.
Az da olsa, bu damlacıkların bulaştığı yüzey ve nesnelere temas edildikten sonra ellerin ağız, burun veya göze sürülmesi ile de bulaşabilmektedir. Tokalaşma, öpüşme, bir metreden fazla yaklaşarak konuşma önemli bulaş yollarıdır. Kapı kolu, masa, bardak, vb. yüzeylerde virüs 2-8 saat canlı kalmaktadır.
Hasta kişiler belirtilerin ortaya çıkmasından 1 gün öncesinden başlayarak hastalığın 5.-7. günlerine kadar bulaştırıcıdır.
İnsanlar grip olduklarında, genellikle soğuk algınlığına yakalandıklarından daha kötü hissederler. Grip, genellikle ani başlayan yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrıları, baş ağrısı ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bebeklerde ve çocuklarda grip daha şiddetli seyredebilir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Grip benzeri belirtiler gösteren diğer hastalıklar arasında soğuk algınlığı, bronşit, zatürre, sinüzit, alerjik rinit, gastroenterit sayılabilir.
Hastalık bebeklik döneminden yaşlılığa kadar tüm yaş grubunu etkilemekte ve görülebilmektedir. Bununla birlikte risk grubunda yer alan kişilerde hastalık diğer kişilere göre daha ağır seyredebilmektedir. Bu kişilerde zatürre, bronşit, sinüzit, orta kulak iltihabı ve oldukça nadiren beyin ve sinir sisteminde hasar oluşması, kalp kası hasarı gibi ciddi tablolara neden olabilir.
Grip Hastalığı İçin Risk Grupları
Çoğu zaman, bir çocuğun nasıl göründüğü, sağlık hizmeti sağlayıcılarının gribi teşhis etmesi için yeterlidir. Gribe yakalanan çocuklar genellikle hasta ve perişan görünürler.
Diğer enfeksiyonlar gribe benzer belirtilere neden olabilir. Bu nedenle bir test ile influenza pozitifliği gösterilebilir. Burun veya boğazın içine uzun bir pamuklu çubuk sürerek mukus örneği alırlar. Sonuçlar hızlı bir şekilde hazır olabilir veya test bir laboratuvara gönderilirse daha uzun sürebilir.
Gribin tedavisi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir.Grip olan çocukların çoğu evde iyileşir. Çoğu hasta herhangi bir tıbbi tedavi almadan bir haftada iyileşir.
Fakat risk grubunda olan kişilerde hastalık ciddi ve ağır seyredebilir ve hatta ölüm görülebilir. Bu nedenle risk grubundaki kişiler özellikle bebekler ve çocuklar erken dönemde (hastalık başladıktan sonraki 24 ile 48 saat arasında) hekime başvurmalı ve antiviral tedavi almalıdır.
Doktorlar çok hasta bir çocuk için veya çocuklarda daha ciddi seyretme riski varsa antiviral ilaç yazabilirler. İlaç gribi 1-2 gün kısaltabilir. Çocuklar gribin başlamasından itibaren 48 saat içinde almaya başlarsa en iyi sonucu verir.
Bu ilaçlar; tıpkı antibiyotikler gibi hekim tarafından önerilmedikçe, reçetesiz olarak kesinlikle kullanılmamalıdır. Vücuttan su kaybını önlemek için bol bol sıvı tüketimi gerekir. Antibiyotiklerin grip ya da soğuk algınlığı tedavisinde herhangi bir yararı yoktur. Antibiyotikler bakterileri öldürür, ancak grip veya soğuk algınlığına neden olan virüsler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Bebeklerde ve çocuklarda grip, özellikle risk altındaki gruplarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar arasında zatürre, bronşit, sinüzit, orta kulak iltihabı ve nadiren beyin iltihabı (ensefalit) bulunur.
Eğer grip belirtileri şiddetli hale gelirse veya çocuk nefes almakta zorlanıyorsa, acil tıbbi yardım alınmalıdır. Yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, uyku hali veya bilinç değişiklikleri gibi belirtiler grip komplikasyonlarına işaret edebilir.
El yıkama ve kişisel hijyen önlemleri gripten korunmada en önemli yöntemlerdendir. Gripten korunmanın en önemli yollarından biri kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek ve ellerin bol su ve sabun ile yıkanmasıdır.
Hasta çocukların sağlık kurumlarına ve kalabalık ortamlara gitmek zorunda kaldıklarında maske takmaları, hastalığın diğer kişilere bulaşmasını engellemektedir.
Hapşırma ve öksürme sırasında tek kullanımlık kâğıt mendil kullanılmalıdır ve kullanıldıktan sonra etrafa temas ettirilmeden çöpe atılmalıdır. Eğer mendil yok ise kolun iç kısmı kullanılarak ağız ve burun örtülmelidir.
Hasta çocukların kalabalık ortamlarda bulunmamaları, evden çıkmamaları ve evde istirahat etmeleri hastalık bulaşmasının önüne geçmek için önemlidir. Hasta kişilerin bol sıvı tüketmeye özen göstermesi, beslenmesine dikkat etmesi, özellikle taze sebze ve meyveleri tüketmesi önerilir.
Hastalıktan korunmada en etkili yöntem grip aşısıdır. Etkin ve güvenli aşılar tüm dünyada 60 yıldan uzun süredir kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü virüsün değişikliklerini yakından takip edip, aşı içeriği için yıllık önerilerde bulunur. Her yıl aşı içeriği Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyeleri dikkate alınarak hazırlanır.
Son yıllarda kullanılan aşılarda influenza A’nın iki alt tipi ve influenza B’nin de bir alt tipi yer almaktadır. Hazırlanan aşı ile dolaşımda saptanan virüslerle antijenik benzerlik varsa aşı %50-80 korunma sağlayabilir. Sağlıklı erişkinlerde aşı ile sağlanan koruyucu antikor düzeyi influenza A için %80’in üzerinde bildirilmiştir. Yaşlılarda koruyuculuk daha düşük olmakla birlikte komplikasyonları ve ölümleri azalttığı bilimsel yayınlarla gösterilmiştir.
Grip aşısı grip mevsimi boyunca (ekim-mart ayları arasında) yaptırılabilir. Gripten kaçınmanın garantili bir yolu yoktur. Ancak her yıl grip aşısı yaptırmak yardımcı olabilir. 6 aylık ve üzeri herkes her yıl yaptırmalıdır.
Grip sezonu başladığı için, Ekim ayının sonundan önce grip aşısı yaptırmak en iyisidir.
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
