Bebek ve çocuklarımızdaki uyku sorunları anne ve babalar için yaygın bir endişe kaynağıdır. Yeterince uyumayan çocuklar büyüdüklerinde dikkat sorunları, ruh hali değişiklikleri, davranış sorunları yaşayabilirler.
Biz uyurken beynimiz iki tür uyku arasında gidip gelir. Bunların ilki REM olmayan uykudur. İkincisi ise REM (hızlı göz hareketi) uykusu olarak tanımlanır. REM dışı uyku ve REM uykusu aşamaları birlikte bir uyku döngüsü oluşturur. Bebekler REM uykusunda daha fazla zaman geçirirler ve uyku döngüleri yetişkinlerden daha kısadır.
Çocuklar büyüdükçe REM uykusunda geçirilen süre azalır ve uyku döngüleri uzar. Çocuklar okula başladıklarında, tam bir uyku döngüsü bir yetişkininkine benzer şekilde yaklaşık 90 dakika sürer.
1. Devre ve 2. Devre REM dışı uyku, hafif uyku aşamalarıdır: Bu devrelerde çocuk kolayca uyanabilir. Göz hareketleri yavaşlar, kalp ve solunum hızları yavaşlar ve vücut ısısı düşer.
3. Devre REM dışı uyku derin uykudur: Bu uykuda birini uyandırmak daha zordur. Uyandığında, çocuğunuz genellikle sersemlemiş ve kafası karışmış hissedecektir. Bu en canlandırıcı uyku aşamasıdır. Bu aşamada vücut büyüme ve gelişme için gerekli olan hormonları salgılar.
Uyku döngüsünün son REM aşamasında ise; gözler göz kapaklarının altında hızla hareket eder, nefes alma hızlanır ve kalp daha hızlı atar. REM uykusu sırasında kollarınızı veya bacaklarınızı hareket ettiremezsiniz. Bu, en canlı rüyalarımızı gördüğümüz zamandır. REM uykusu öğrenme ve hafıza için önemlidir.
Çocukların ne kadar uykuya ihtiyacı olduğu yaşa göre değişir. Her çocuk farklı olsa da genel olarak yaşa göre uyku süreleri aşağıda yer alan tablodaki gibi olabilir.
Eğer çocuğunuz yeterince uyumadıysa gün içinde uykuya dalmak, hiperaktif olmak (özellikle küçük çocuklar),dikkat etmede sorun yaşama, huysuz, mızmız, sinirli olma gibi davranış sorunları gösterebilir.
Her yaştan çocuk için, iyi uyku alışkanlıklarını teşvik eden bir yatma zamanı rutini oluşturma önemlidir. Düzenli bir uyku saatine sadık kalmanız gerekir. Daha büyük çocukları ve gençleri, kendi yaşlarında ihtiyaç duydukları tam uyku saatlerine izin veren bir uyku saati belirlemeye teşvik edin. Yatma zamanı rutini, dişleri yıkamak ve fırçalamak, kitap okumak veya sessiz müzik dinlemek olabilir. Yatmadan en az bir saat önce tüm ekranları (TV, bilgisayarlar, telefonlar, tabletler ve video oyunları) kapatılması uyku hijyeni için önemlidir.
Bebeğinizi aynı yatağı paylaşmadan kendi odanızda uyutmak iyi bir fikirdir. Aynı yatakta uyutma sakıncalıdır. Bunun nedeni bebekleri boğulma ve ani bebek ölümü sendromu (ABÖS) riskine sokmasıdır.
Özellikle emziriyorsanız, yaşamın en az ilk 6 ayında bebek ile aynı odada kalma önerilir. Yatağınızın yanına bir beşik koyabilirsiniz. Bu, geceleri emzirmeyi kolaylaştırır ve arzu ettiğiniz yakınlığı korumanızı sağlar. Ayrıca bebeğinizin ABÖS riskini azaltır.
Ani bebek ölümü riskini azaltmaya yardımcı olmak için bebeğinizi her zaman sırtüstü yatırın, yüzüstü veya yan yatırmayın. Bebekler önden arkaya ve arkadan öne kolayca dönebildiklerinde, seçtikleri uyku pozisyonunda kalmalarında bir sakınca yoktur.
Yeni doğan bebekler, özellikle beslenme sonrası doyunca sonra genellikle memede uyuyakalırlar. Bebeğinizin uyuduğunu ve emmeyi bitirmediğini düşünüyorsanız, şunları deneyerek onu uyandırabilirsiniz. Bebeğinizin ayaklarını gıdıklamak, gazını çıkarmak, altını değiştirip diğer memeye geçmek bunlar arasında sayılabilir.
Yaşamın ilk birkaç ayında, emzirip karnını doyurduğunuz bebeğinizi uyanık tutmak neredeyse imkansızdır. Ancak bebekler büyüdükçe, onları kendi başlarına uyumaya alıştırmanız uygun olur. Bunu yapmak için:
Emzirilen yenidoğanların en uzun uyku süreleri genellikle 2-3 saattir. Bebeğiniz büyüdükçe işler biraz daha kolaylaşmaya başlar. 3 aylıkken, bir bebek gündüz uykularında ortalama 5 saat ve geceleri 10 saat uyur, genellikle bir veya iki kesinti ile. Bu yaştaki bebeklerin çoğu "gece boyunca" uyur, yani 5-6 saatlik bir süre boyunca kesintisiz uyur. Ancak her bebek farklıdır, bu nedenle bebeğiniz diğerlerinden daha fazla veya daha az uyursa şaşırmayın.
Bebeğinizin daha uzun süre (genellikle yaklaşık 3 aylıkken) uyumasına izin vermeniz, emzirme çabalarınıza zarar vermez. Vücudunuz, ne zaman emzirdiğinize ve bebeğinizin ne kadar ihtiyacı olduğuna bağlı olarak süt yapımını yeniden ayarlar. Bazı bebekler gece boyunca erken uyurlar ama bunu gündüzleri telafi ederler, böylece göğüsleriniz buna uyum sağlar.
Yenidoğanlar kendi programlarını takip ederler. Önünüzdeki birkaç haftadan aylara kadar, siz ve bebeğiniz bir rutine alışmaya başlayacaksınız.
Bebeğinizin beyninin gece ve gündüz arasındaki farkı anlaması birkaç hafta sürebilir. Ancak gece yarısı beslenmeleri ve bez değiştirme sırasında ortamı sessiz ve sakin tutma, ışıkları kısık tutma ve bebeğinizle oynama veya onunla konuşma yapmayın. Bu, gecenin uyumak için olduğu mesajını gönderecektir. Mümkünse, bebeğinizin gece beşikte uyumasına izin verin ki, küçüğünüz uyku yeri olduğunu öğrensin.
Bu yaştaki bebekler gündüz saatlerinde daha uyanık, tetikte ve çevrelerinin farkında olduklarından, geceleri yorulup uyuma olasılıkları daha yüksektir.
3 aya kadar olan bebeklerin 24 saatlik bir süre içinde 14-17 saat uyuması gerektiği söylenmektedir. Birçoğu gün boyunca 2-3 kısa uykudan oluşan gündüz uykusu sonrası ardından gece geç saatlerde beslenmeden sonra daha uzun bir gece boyunca uyurlar.
Henüz yapmadıysanız, bebeğiniz için tanıdık ve rahatlatıcı olacak bir yatma vakti rutini başlatın. Banyo yapmak, okumak ve şarkı söylemek bebekleri sakinleştirebilir ve günün sona erdiğinin sinyalini verebilir. Bazı bebekler kundaklanmayı (hafif bir battaniyeye sarılmayı) sever. Yuvarlanmaya başlayana kadar (genellikle 3 ila 4 aylık olduklarında) bu normaldir. Tutarlı olun ve bebeğiniz yakında bu adımları uyku ile ilişkilendirecektir.
Bebeğinizi yatmadan önce sallarsanız, gece uyandıktan sonra da sallanarak uyuması beklenebilir. Bunun yerine, bebeğinizi uykulu ama uyanıkken bir beşik veya beşiğe koymayı deneyin. Böylece bebeğiniz kendi kendine uykuya dalmayı öğrenecektir.
Bazı bebekler kendi kendine uykuya dalmadan önce kıvranır, sızlanır ve hatta biraz ağlar. Bebeğinizin aç veya hasta olduğunu düşünmüyorsanız, bebeğinizi birkaç dakika yalnız bırakabilirsiniz. Kendi kendilerine sakinleşebilirler.
Bebeğiniz uyumasını istediğiniz sürede uyanırsa, aktiviteyi minimumda tutun. Bebeğinizin altını değiştirin veya besleyin ve ardından tekrar beşiğine geri koyun. Bu rutini oluşturmak birkaç gece alabilir, ancak tutarlı olmak başarı şansınızı artıracaktır.
Bu yaşa geldiğinde, bebeğiniz düzenli bir uyku düzenine sahip olma yolunda ilerliyor olmalıdır. Bazı bebekler, özellikle emzirilenler, geceleri hala uyanabilir. Ancak çoğunun artık gece yarısı beslenmesine ihtiyacı yoktur
Bebeklerin 4-7 aylıkken çoğunun günde 12-16 saat uyuması gerekir. Bu, geceleri daha uzun bir süre ve gün içinde en az iki kısa uyku içerir. Ortalama gündüz uyku miktarı artık yaklaşık 3-4 saattir. 6. aya gelindiğinde, çoğu bebek geceleri 9 saat veya daha uzun süre uyur ve kısa süreli uyanır.
Bebekler nasıl uyumalı sorusuna American of Academy of Pediatrics (AAP) SID (ani bebek ölümü sendromu) riskinin en yüksek olduğu birinci doğum gününe kadar veya en az 6 ay boyunca yatak paylaşımı yapılmadan oda paylaşımını önererek cevap vermektedir.
Oda paylaşımı, bebeğinizin beşiğini, portatif beşiğini, kendi yatak odanıza koymanızdır. Bu, bebeğinizi yakınınızda tutar ve geceleri bebeğinizi beslemeye, rahatlatmaya ve izlemeye yardımcı olur.
Odayı paylaşmak güvenli olsa da bebeğinizi sizinle aynı yatakta uyutmak güvenli değildir. Yatak paylaşımı ABÖS ve diğer uykuyla ilişkili ölüm riskini artırır.
Bebeğinizi uyku zamanına götüren sakinleştirici aktiviteler bebeğinizin rahatlamasına yardımcı olabilir. Ilık bir banyo ve ardından hikayeler veya şarkılar günün sonunu işaret edecek ve aynı aktiviteler yıllarca yatmadan önce kullanılabilir.
Bebeğinizin kendi kendine uykuya dalmasını isteyeceksiniz. Bu, gece rutininizi yapmak ve bebeği uykulu ama hala uyanıkken beşiğe yatırmak anlamına gelebilir. Bebeğiniz ağlıyorsa birkaç dakika uzak durun. Bebeğiniz sakinleşebilir ve uyuyabilir.
Ağlama devam ederse, bebeğinizi kucağınıza almadan bir süre sakinleştirin. Bu, bebeğiniz ağlamanın sonuç almadığını anlayana kadar birkaç kez devam edebilir. Bu ebeveynler için zor olabilir çünkü bebeğinizin ağlamasını duymak üzücüdür. Bebeğinizin güvende olduğunu biliyorsanız (ve aç, ıslak, kirli veya kendini iyi hissetmiyorsa) sakinleşmeleri için onlara zaman vermenizde bir sakınca yoktur.
Bütün gece uyuyan bir bebek bile tıpkı yetişkinler gibi bazen sabahın erken saatlerinde uyanır. Bazı bebekler gecenin bir yarısı seslenebilir veya ağlayabilir, ardından anne veya baba odaya girdiğinde sakinleşebilir. Bunun nedeni, bu süre zarfında meydana gelen normal bir gelişim aşaması olan ayrılık kaygısıdır.
Cevap vermeden önce bebeğinize biraz zaman verin. Her şeyin yolunda olduğunu gördükten ve bebeğinizi yataktan kaldırmadan sakinleştirdikten sonra, bebeğinizin tekrar uykuya geçtiğini göreceksiniz.
Bebeğiniz uyandığında ona sarılmanız, onu beslemeniz veya konuşmanız, küçük çocuğunuzun bu ilgi için düzenli olarak uyanmasına yol açabilir.
Uyku sorunları, bir bebeğin ilk yılının ikinci yarısında sık görülür. Bazı bebekler gecenin bir yarısı ağlayabilir, ardından anne veya baba odaya girdiğinde sakinleşebilir. Bunun nedeni bu süre zarfında meydana gelen normal bir gelişim aşaması olan ayrılık kaygısıdır .
Bu olursa, diğer uyanışlarda olduğu gibi, bebeğinize sakinleşmesi için biraz zaman verin.
Bu yaştaki bebeklerin çoğu, geceleri 9-12 saat olmak üzere günde 12-16 saat uyumalıdır. Bebeğiniz muhtemelen günde iki kez şekerleme yapacaktır. Bazı bebekler 30 dakika uyurken bazıları 2 saate kadar uyur.
Bebeğinizin kendi kendine uykuya dalmasını sağlamak önemli. Bu, gece rutininizi yapmak ve bebeğinizi uykulu ama hala uyanıkken beşiğe yatırmak anlamına gelebilir. Bebek ağlarsa, birkaç dakika uzak durun. Bebeğiniz sakinleşebilir ve uyuyabilir.
Ağlama devam ederse, bebeğinizi kucağınıza almadan bir süre sakinleştirin. Bu, bebeğiniz ağlamanın sonuç almadığını anlayana kadar birkaç kez devam edebilir. Bu anneler için zor olabilir çünkü bebeğinizin ağlamasını duymak üzücüdür. Bebeğinizin güvende olduğunu biliyorsanız (ve aç, ıslak, kirli veya kendini iyi hissetmiyorsa),sakinleşmeleri için onlara zaman vermenizde bir sakınca yoktur.
Çocuğunuz ağlayıp sizi çağırmaya devam ederse, yatak odasının kapısından birkaç sevgi dolu söz ("Annen burada, ama senin artık uyuma vaktin geldi") gibi cümlelerle bebeğinizi uykuya teşvik edebilirsiniz.
Yeni yürümeye başlayan çocuklar çevrelerinin giderek daha fazla farkına varırlar, bu nedenle dikkat dağıtıcı şeyler onları yatmadan önce rahatsız edebilir. Büyüyen hayal güçleri de uykularını bölmeye başlayabilir.
Basit ve tutarlı bir yatma zamanı rutini bir anne için uykulu çocuğunu rahatça yatağa sokması için her zamankinden daha fazla gereklidir.
1 ila 2 yaşları arasında çoğu çocuğun günde yaklaşık 11-14 saat uykuya ihtiyacı vardır, buna bir veya iki gündüz uykusu da dahildir .
Yaklaşık 18 aylıkken veya bazen daha erken gündüz uykuları yerini bir öğleden sonra uykusuna bırakır.
1 ila 2 yaşındaki çocuğunuz hala güvenli bir beşikte uyumalıdır. Bir çocuğun ilk doğum gününden önce, olası ABÖS riski nedeniyle battaniye önerilmemektedir. Ancak bu yaşta, çocuğunuzun beşiğine hafif bir battaniye koymanızda bir sakınca yoktur.
Yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun boynuna dolanabilecek bağları veya ipleri olan eşyalara dikkat edin. Çocuğunuzun beşikte ayakta dururken ulaşabileceği yakınlardaki nesnelere sürekli göz atın: perdeler, panjurlar, resimler veya duvar süsleri bunların tümü olasılıklardır.
Meraklı yürümeye başlayan çocuğunuz, beşikten "çıkmak" için beşik korkuluğunun üzerinden tırmanmanın yollarını arıyor olabilir. Çocuğunuzun istifleyebileceği ve üzerine tırmanabileceği çok fazla oyuncak bırakmayın.
Bu yaşlarda onu bir yürümeye başlayan çocuk yatağına veya kenar korkuluğu olan "büyük çocuk" yatağına taşımayı düşünün.;
Yürümeye başlayan çocuğunuz geceleri uyanmaya başlayabilir. Bazen diş çıkarma ağrısı veya hastalık gibi rahatsızlıktan kaynaklanır. Bazen hafif bir ayrılık kaygısından kaynaklanır. "Annem nerede? Babam nerede?"
Rüyalar ve kabuslar, bunları gerçeklerden anlatmakta zorlanan küçük çocukları etkilemeye başlayabilir.
Ekranlarla (TV veya tablet gibi) geçirilen zaman, çocuğun uykusunu bozabilir. Ekran süresini sınırlama, küçük çocukları yatmadan bir saat önce ekran cihazlarından uzak tutmak önemlidir.
Şimdiye kadar, çocuğunuzun rahatlamasına yardımcı olmak için muhtemelen doğru kombinasyonu - sıcak bir banyo ve yatmadan önce bir hikaye gibi - bulmuşsunuzdur. Onunla kalın ve çok uzun sürmesine izin vermeyin. Şimdi bir tedavi gibi görünen sırt masajı, her gece daha uzun süre talep edildiğinde o kadar eğlenceli olmayabilir.
Kurallar koymaya ve onlara bağlı kalmaya alışın. Bu, yalnızca çocuğunuzun şimdi daha fazla uyumasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda daha sonra başka, daha ciddi disiplin sorunları ortaya çıkarsa size de yardımcı olur.
Okul öncesi çocukların şekerlemeler de dahil olmak üzere her gün yaklaşık 10 ila 13 saat uykuya ihtiyacı vardır. Çocuğunuz için düzenli uyku saatleri, uyanma saatleri belirleyin.
Düzenli bir yatma zamanı rutinine ve sessiz, rahat bir yatak odasına sahip olmak, çocuğunuzun iyi uyumasına yardımcı olabilir. Rahatlatıcı bir rutin banyoya gitmeyi, pijama giymeyi, diş fırçalamayı ve kitap okumayı içerebilir. Yatmadan en az 1 saat önce tüm ekranları kapatın ve TV, bilgisayar, tablet, telefon ve video oyunlarını yatak odasından uzak tutun.
Yatak odasını sessiz ve huzurlu hale getirin. Çocuğunuzun uyumak için özel bir oyuncak veya battaniye seçmesine izin verin. Çocuğunuz karanlıktan korkuyorsa gece lambasını açın. Uyuyana kadar çocuğunuzla yatmayın veya kendi yatağı dışında bir yerde uyumasına izin vermeyin. Bu, çocukların kendi başlarına uykuya dalmasını zorlaştırabilir.
Bu yaştaki çocukların yatağa gitmek istememesi ve gecenin bir yarısı uyanmaları yaygın bir durumdur. Okul öncesi çocuklar kabuslar görebilir veya gece terörü yaşayabilir ve uykuya dalamadıkları pek çok gece olabilir.
Bir gece lambasına sahip olmak ve uyumak için favori bir pelüş hayvan ve battaniye seçmek çocukların kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olabilir.
Çocuğunuz gece uyanır ve size seslenirse hemen cevap vermemeye çalışın. Çocuğunuza yardımınız olmadan uykuya dalması için bir şans verin. Çocuğunuz korkarsa veya çok üzülürse, içeri girin ve onu teselli edin. Çocuğunuzu rahatlatıp yatağına bıraktıktan sonra, artık uyku vaktinin geldiğini söyleyin.
Çocuğunuz siz odadan çıkarken ağlıyorsa, odaya geri dönmeden önce birkaç dakika bekleyin. Çocuğunuz yataktan kalkarsa, sakince yatağına geri götürün.
Okul çağındaki çocukların gecede 9-12 saat uykuya ihtiyacı vardır. Ev ödevi, spor ve okul sonrası aktiviteler, ekran başında geçirilen süre (bilgisayarlarda, TV'lerde, akıllı telefonlarda ve diğer cihazlarda) ve yoğun aile programları, çocukların ihtiyaç duydukları uykuyu alamamasına neden olabilir.
Yeterince uyumayan çocuklar huysuz, karamsar veya hiper olabilir ve davranış sorunları yaşayabilir. Okulda öğrenme ve dikkatlerini toplama konusunda sorun yaşayabilirler.
Çocuklar büyüdükçe, tutarlı bir yatma zamanı rutinine sahip olmak hala önemlidir. Çocuğunuzun rahatlatıcı bir rutin oluşturmasına yardımcı olun. Yaklaşık 30 dakika sürmeli ve duş veya banyo yapmayı, diş fırçalamayı ve okuma gibi sessiz aktiviteleri içerebilir.
Yatmadan en az 1 saat önce tüm ekranları kapatın. TV'leri, bilgisayarları ve video oyun sistemlerini yatak odasından uzak tutun. Cep telefonlarını kapatın veya gece boyunca odanın dışında şarj edin.
Ayrıca şunlara yardımcı olur:
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
