Alkalen Fosfataz Yüksekliği (ALP)

Alkalen fosfataz yüksekliği (ALP) nedir?

Alkalen fosfataz (ALP) iskelet sistemi ve gastrointestinal sistemde üretilen bir enzimdir. Vücuttaki fosforun metabolizmasında görev alır.

Alkalen fosfataz (ALP) yüksek olması, kemik ve mide-barsak organlarının metabolizma hızı ile ilişkilidir. Bu organların hastalıklarında alkalen fosfatazın kandaki miktarı artabilir.

Kanda bulunan çeşitli biyokimyasal maddelerin normalden yüksek veya düşük olması çeşitli hastalıklara işaret eder. Bu maddelerden biri de alkalen fosfatazdır.

Alkalen fosfataz normal değer aralığı nedir?

Alkalen fosfatazın normal değeri yaşla değişkenlik gösterebilir. Büyüme çağındaki çocuklarda normal değer aralığı daha yüksek iken, ileri yaşla beraber kemik metabolizması yavaşladığından normal değer aralığı düşer.

Alkalen fosfataz yüksekliği kanser belirtisi midir?

Kanser hücreleri anormal kemik dokusu oluşturduğunda, alkalen fosfataz seviyeleri yükselir. Bu nedenle, bu enzimin yüksek seviyeleri, bir hastanın kemik metastazı olduğunu düşündürebilir. Bununla birlikte, çocuklarda Alkalen fosfataz yüksekliği çok çeşitli durumlarda ve sağlık problemlerinde olabilir.

Alkalen fosfatazın artış gösterdiği durumlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Büyüme, gelişme: Çocukların büyüme hızının yüksek olduğu dönemlerde kemik metabolizması arttığı için ALP’de hafif yükseklikler görülebilir.

Gebelik: Plasenta ALP üreten dokulardan biri olduğundan, gebelik durumunda sağlıklı bireyde yüksek ALP miktarı saptanabilir.

Kırıklar: Kemiklerin kırılması, iyileşme süreci ile beraber kemik metabolizmasının ciddi hızlanması anlamına geldiğinden, ALP ciddi olarak yükselir.

Kemik hastalıkları: Paget hastalığı gibi doğrudan kemikleri ve kemik metabolizmasını hedef alan hastalıklarda ALP aşırı yükselir.

Safra kesesi taşı: Safra kesesinin veya safra yollarının taş geliştirmesi ve taşla tıkanması durumlarında serum ALP düzeyi artar.

Karaciğer hastalıkları: Hepatit, siroz gibi karaciğerin ciddi hastalıklarında ALP miktarında artış izlenir.

D Vitamini eksikliği: Çocuklarda büyüme döneminde yetersiz D vitamini alımı raşitizmle sonuçlanır ve kemiklerin büyümesi ciddi anlamda olumsuz etkilenir. Yetişkinlikte görülen D vitamini eksikliği ise osteomalazi ile sonuçlanır. Sonuçta kemiklerin gücü ve dayanıklılığında azalma meydana gelir. Her iki durumda da serum ALP düzeyi artar.

Enfeksiyonlar: Doğrudan kemik dokularının veya safra yollarının enfeksiyonlarında ALP miktarı artar. Bunun yanında mononükleozis gibi viral enfeksiyonlarda da ALP hafif derecede yükselebilir.

Kemik tümörleri: Kemik dokusunun kendi tümörlerinde veya çeşitli kanserlerin kemiğe yayılımı meydana geldiğinde ALP miktarında artış meydana gelir.

Paratiroid bezi hastalıkları: Özellikle paratiroid bezinden yoğun hormon salınımı durumunda kemik metabolizması hızlanarak ALP miktarını yükseltir.

Böbrek yetmezliği: Kronik böbrek hastalıklarında çeşitli zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılması azaldığından, kemik metabolizması olumsuz etkilenir ve ALP artar.

Kalp yetmezliği: Kalbin yeterli pompalama yapamadığı durumlarda iç organlar olumsuz etkilendiğinden, ALP miktarı artabilir.

İlaç yan etkileri: Özellikle karaciğer hasarına neden olabilen asetaminofen gibi ilaçlar ALP’de yükselmeye yol açabilir.

• Kemik veya karın ağrısı,
• Bulantı, kusma,
• Halsizlik, yorgunluk,
• Kabızlık,
• Hazımsızlık,
• Kaşıntı,
• Sarılık,
• Kemiklerde deformiteler,
• Eklem hareketlerinde kısıtlılık,
• Kilo kaybı.

Çocuklarda alkalen fosfataz yüksekliğinde tanı için ne yapılmalıdır?

Alkalen fosfataz miktarında görülen artış tek başına herhangi bir hastalık tanısı konması için yeterli değildir. Her ne kadar çeşitli sağlık sorunlarının anlaşılması açısından önemli veriler sağlasa da ALP yüksekliğine neden olan asıl problemin tespiti uzman doktor tarafından yapılacak inceleme sonucunda mümkün olabilir.

Tüm bu incelemeler ışığında, ALP yüksekliğine yol açabilecek altta yatan neden tespit edilir ve bu hastalığa uygun bir tedavi planı oluşturulur. ALP değeri hem kemik hem de sindirim sistemine ilişkin problemlerin görüldüğü durumlarda yükselebildiğinden, bu iki hastalık grubunun birbirinden ayrılabilmesi için farklı tetkiklere de başvurulması gerekir.

Kemik problemleri için direkt röntgen grafilerine başvurulur ve aynı zamanda kan kalsiyum ve fosfor değerleri veya kemik metabolizmasına ilişkin hormonların düzeyleri incelenir. Sindirim sistemi problemlerinde ise AST, ALT, GGT ve albümin gibi karaciğer fonksiyon testleri veya safra yollarının incelenmesini sağlayan ultrasonografi gibi yöntemler kullanılır.

Hangi ilaçlar alkalen fosfataz yüksekliğine neden olur?

Çocuklarda alkalen fosfataz yüksekliği olduğunda kullandığı ilaçlar da mutlaka sorgulanmalıdır.

Tablo. Çocuklarda Alkalen Fosfataz Yüksekliğine Yolaçabilecek İlaçlar