Ülkemizde aşı programında yer alan aşılar dışında Amerika pediatri akademisi tarafından tavsiye edilen yurtdışı ülkelerde uygulanan aşı takviminde meningokok aşıları, rota virüs aşıları gibi aşılar da yer almaktadır.
Sağlık bakanlığı tarafından ücretsiz olarak tüm çocuklara yapılan aşılar yanında sağlık bakanlığının yapmadığı ama çocuklarda yapılmasını önerdiğimiz aşılara ‘özel aşılar‘ denilmektedir. Bunlar rotavirus aşıları ve meningokok aşıları ve HPV aşılarıdır.
Kısaca, Sağlık Bakanlığı'nın rutin aşılama programı dışında olan aşılara özel aşılar denilmektedir. Devletin karşılamadığı aşılar grubuna giren özel aşılar bebeklerin pek çok hastalığa karşı korunmasını sağlar.
Bebeklik döneminde doğduktan itibaren başlayan aşılama takvimi mutlaka dikkate alınarak uygulanmalıdır. Bebeklerin bağışıklık kazanmasına ve ilerleyen zamanlarda hastalıklardan korunmasına fayda sağlayan aşılamalar, doğar doğmaz uygulanmaya başlanır.
Bulaşıcı hastalıklar diğer hastalıklara göre daha kolay şekilde geçebildiği için bebekler daha fazla hastalık kapmaya açıktır. Bu sebepten dolayı da aşılama hastalıklardan korunmada doğrudan etkili olan bir durumdur.
Meningokok aşıları, çocuklarda yapılan özel aşılardan biridir. Bakteriyel menenjite ve diğer ciddi enfeksiyonlara yol açabilen meningokok hastalığına karşı koruma sağlar. Şu anda ülkemizde iki tür meningokok aşısı vardır.
Meningokok denilen bakteriler (tip A, C, W, ve Y'nin) dört türüne karşı koruma sağlar. Tüm çocuklar için tavsiye edilir. Meningokok hastalığına bir tür bakteri neden olur. Kan dolaşımı veya menenjit enfeksiyonuna veya her ikisine birden yol açabilir ve hızlı bir şekilde tedavi edilmezse hayati tehlike oluşturabilir.
Meningokokal hastalık tedavi edilse bile ölüm riski %10-15 gibi yüksek olan bir tablodur. Ayrıca yaşayanlarda da % 10-20 oranında işitme kaybı, beyin hasarı, böbrek hasarı ve ekstremite kaybı gibi ciddi tablolara yol açar. Bu nedenle yapılması önemlidir.
Meningokokal konjugat aşısı, dört bakteri suşuna karşı koruma sağlarken, MenB aşısı beşinci suşa karşı koruma sağlar. Hastalık 1 yaşın altındaki çocuklarda daha sık ve ağır seyretmektedir. Pek çok gelişmiş ülkede rutin aşı programında olan bu aşının 2. aydan itibaren uygulanması önerilmektedir. İkinci aydan itibaren uygulanabilen bir aşıdır (sadace Nimenrix isimli aşı).
Aşı uygulaması 2. ayda ilk doz ve 4. ayda ikinci doz ve 12. ayda üçüncü doz şeklinde yapılabilmektedir. Biz kliniğimizde bebeklerimize 3. Ay, 5. Ay, ve 13. Ay olarak yapılmasını öneriyoruz. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı olarak özel olarak uygulanan bir aşıdır.
Aşı takviminin uygulamasında hekimler arasında bireysel farklılıklar olabilir. Aşının uygulamasında 3. ay ilk doz, 5. ay ikinci doz ve 13. ay üçüncü doz şeklinde uygulamada yapılabilir. Bu hastalığa ait iki farklı aşı daha mevcuttur. Bu iki aşının uygulanması sağlıklı çocuklarda 9. ayda ilk doz ve 12. ayda ikinci doz şeklindedir. ( menectra ve menveo)
Rota virüs aşıları çocuklarda yapılan özel aşılardan biridir.
Rotavirüs, kusmaya ve ishale neden olan yaygın bir virüstür. Genellikle bebekleri ve küçük çocukları etkiler. Çocuk bakım merkezleri, salgınların yaygın görüldüğü yerlerdir. İshal aşırı sıvı kaybına bağlı çok ciddi tablolara yolaçabilir. Kusma ve ateş genellikle tabloya eşlik eder. Rotavirüs ishalleri, çocuklarda akut şiddetli ishalin dünyada en sık görülen nedenleri arasında ilk sırasında. En sık 2-5 yaş arası çocukları etkiler.
Aşı, ağızdan verilen bir sıvıdır. Çocuklar, kullanılan aşının markasına bağlı olarak 2 ve 4 aylıkken ve tekrar 6 ayda alırlar.
İlk doz mutlaka bebek 15 haftalık olmadan son doz da 8 aydan önce verilmelidir. Rotavirüs, dehidratasyona yol açabilen şiddetli ishale neden olabilir. ROTA virüs ishalinde bazı çocukların hastanede bakıma ihtiyacı bile olabilir. Aşı olan çocukları korumanın yanı sıra, aşılama rotavirüsün bir toplulukta yayılmasını durdurmaya yardımcı olur.
HPV aşısı, Human papilloma virüs aşısıdır. Genital siğiller ve ileri yaşta rahim ağzı kanseri gelişimini engellemek için yapılmalıdır. 9 yaşından itibaren kız çocuklarına uygulanabilir. Halk arasında bilinen adıyla siğil mikrobu yani HPV, temas yoluyla bulaşan ve sık karşılaşılan bir virüstür. Deride ve genital bölgede siğiller ve rahim ağzı başta olmak üzere dış genital bölge ve vajina kanserlerinde etkendir. Piyasada iki tip aşı var.
Gardasil: Rahim ağzı kanserine neden olan tip 16 ve 18 dışında, genital siğillere neden olan tip 6 ve 11 de içerir. 9-26 yaş grubuna 0, 2 ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanır. Aynı yaş grubundaki erkeklerde de genital ve anal bölge siğillerini engellemek için kullanımı vardır.
Cervarix: En erken 9 yaşında uygulanabilir. 9-14 yaş grubunda 6 ay arayla iki doz şeklinde, daha büyüklerde 0, 1 ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanması önerilir. İçerdiği 16 ve 18 no'lu tipler rahim ağzı kanserine en sık neden olan tiplerdir.
Çocuklarda önerilen özel aşılardan olan grip aşısı İnfluenza virüsüne karşı geliştirilmiştir. Özellikle astım, kronik kalp hastalığı, ya da doğumsal kalp hastalığı olan çocuklara önerilmektedir. Her yıl sonbaharda yapılması önerilir. Çocuklarda yapılan özel aşılardan biridir.
6-36 ay arasında yarım doz yapılırken, 36 aydan büyük çocuklarda tam doz yapılır. Eğer aşı 8 yaşından küçük çocuklarda ilk kez yapılacaksa birer ay arayla iki doz yapılması gerekirken, 8 yaşından sonra tek doz yapılması yeterlidir.
Aşıların bir uzman tarafından takip edilmesi ve uygulanması oldukça önemlidir. Ebeveynler bu konuda sorumluluk sahibi olmalı ve takip randevularını aksatmamaya özen göstermelidir. Aşılardan tam sonuç alınması için doğru yaşlarda ve doğru dozda yapılmaları gerekir.
Aşı uygulamalarının uygun olmadığı durumlar da bulunmaktadır. Altta yatan bir sağlık probleminden dolayı bağışıklık sistemi baskılanmış çocuklara canlı aşı uygulanması sakıncalıdır. Bu tür durumlarda onları güvende tutabilmek için ebeveynlerin ve kardeşlerin aşılanmış olması oldukça önemlidir.
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
