Çeşitli nedenlere bağlı gelişen nötropeni nedeniyle izlenen çocuklarda anne-babaların en sık sordukları sorulardan biri çocukluk çağı aşılarının güvenle yapılıp yapılmayacağı sorusudur.
Nötropeni olan çocuklarda bakteriyel ve fungal enfeksiyonlara yakalanma riski yüksektir. Bu nedenle nötropenisi olan çocuklarda enfeksiyonların önlenmesi önemli bir konudur. Nötropenisi olan çocukları ulusal aşı programına göre aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı korumayı amaçlamak gereklidir.
Nötropenik çocukta aşı yapmak güvenli mi? sorusuna cevap verecek ve aşı önerilerini temel alacak veriler eksiktir.
Çocuklarda nötropeninin nedenine göre aşı yapılıp yapılmamasına karar vermek gerekir.
Primer immun yetmezlik grubuna giren fagositer sistem defekti olan ağır konjenital nötropeniler, Kostmann sendromu, siklik nötropeni gibi immun yetmezliklerde inaktif aşılar güvenlidir. Fakat nötropenik hastalarda beklenen immun yanıt istenilenin altında olabilir.
Uluslararası aşı kılavuzları, İNAKTİF aşıların nötropeni hastalarına rutin aşılama programlarına göre uygulanmasını önermektedir. Nötropeni olan hastaların bakteriyel enfeksiyon riskinin yüksek olduğu göz önüne alındığında, bazıları invazif pnömokok hastalığı riski yüksek olan hastalarda olduğu gibi ek pnömokok aşıları da önermektedir.
Fagositer sistem defekti olan Primer immun yetmezlikler ve ağır konjenital nötropenilerde BCG ve tifo gibi canlı bakteri aşıları kesinlikle yapılmaz.
Canlı zayıflatılmış aşılar, vücudun bakteri veya virüse tepki vermesini ancak hastalanmamasını sağlayan az miktarda zayıf canlı virüs ile üretilir. Çok nadiren bağışıklık sistemi zayıf olan biri hastalanır. Nötropeni hastalarının çoğunda bağışıklık sistemi sağlamdır ve zayıflatılmış aşı güvenlidir.
Bununla birlikte, nötropeninin kendisi, canlı zayıflatılmış viral aşılar için bir kontrendikasyon değildir; çünkü izole nötropenisi olan hastaların çoğu durumda viral enfeksiyonlarla ve canlı zayıflatılmış viral aşılarla baş etmesi beklenir.
Uluslararası kılavuzlar bu aşıların konjenital veya döngüsel nötropenisi veya genel olarak nötropenisi olan hastalara yapılmasını önermektedir. Bununla birlikte, bazı uzmanlar tanımlanmamış fagositik hücre kusurları veya moleküler düzeyde tanımlanmamış fagositik hücre kusurları olan hastalarda bu aşıların yapılmamasını önerir. Canlı zayıflatılmış viral aşılar, kontrolsüz viral replikasyon ve aşıyla ilişkili hastalık riski nedeniyle ciddi şekilde bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda kontrendikedir.
Bunun nedeni, nötrofil sayısını veya fonksiyonunu etkileyen bazı koşulların aynı zamanda lenfosit sayısını veya fonksiyonunu da etkileyebilmesidir.
Kronik orta-şiddetli nötropenisi olan bazı hastalarda tanımlanmış bir moleküler bozukluk olmayabilir, nedeni belirsiz olabilir veya tanısal bir testin bulunmadığı immün nötropeni şüphesi olabilir. Bu hastalarda canlı zayıflatılmış viral aşıların uygulanmasından önce altta yatan bir bağışıklık bozukluğunun değerlendirilmesi gereklidir.
Canlı zayıflatılmış viral aşılar, lökosit adezyon bozukluğu, Chediak Higashi sendromu veya sitolitik granül salınımında diğer kusurları olan hastalarda kontrendikedir.
Kronik nötropenide çocukların özellikle ağır bakteriyel enfeksiyonlar geçirmesi sözkonusudur. Bu çocuklarda mevcut kılavuzlara göre ek aşılar önerilmez. Yaklaşımımız bu çocukların yaşlarına göre göre tüm aşılarını yaptırarak programa uygun olduklarından emin olmak yönündedir.
Ancak bazı özel durumlarda canlı aşılar yapılacaksa nötropeninin nedenine göre, bu aşıların ne zaman yapılacağına veya aşı takviminde değişiklik yapılıp yapılmayacağına ilişkin kararlar verilebilir.
Nötropenik çocuğun yaşına uygun tüm rutin inaktive aşılar ulusal şemaya göre yapılır.
Nötropenik çocuklarda Bakteri duyarlılığı nedeniyle enfeksiyon ve hastane kaynaklı enfeksiyon riski yüksek olduğu için ülkemizde olduğu gibi ulusal programlar kapsamında değilse bile pnömokok ve meningokok aşılarının yanı sıra mevsimsel aşılar, grip aşısı ve hepatit B aşısı mutlaka yapılmalıdır.
Canlı viral aşılar muhtemelen güvenli ve aktiftir ve bizim görüşümüze göre karşı inaktive bir aşı olmadığı sürece uygulanabilir. Yine de hastaya göre ve nötropeninin nedenine göre karar verilmelidir.
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
