Trombositopeni kanımızda trombosit adı verilen hücre parçacıklarının normalden daha az olması durumudur.
Trombositler pıhtı oluşturarak vücuttaki kanamayı durdurur. Trombosit sayısı düşük olduğunda, çocuğunuz kanama riski altında olabilir. Normal trombosit sayısı 150.000 ile 300.000 arasındadır.
Trombosit sayısının 150000/mm3 den düşük olmasına trombositopeni denir.
Trombositler kemik iliğinde diğer kan hücreleriyle birlikte yapılır. Bir kan damarı hasarı olunca oluşabilecek kanamayı durdurmak için birbirlerine yapışarak pıhtı oluştururlar. (Trombus da denir).
Trombositopeni tüm yaş gruplarında sık görülen bir hematolojik anomalidir.
Trombosit sayısı biraz düşük olan bir çocukta herhangi bir semptom görülmeyebilir. Ancak sayı yeterince düşerse, çocukta şu sorunlardan biri veya birkaçı olabilir:
Bir çocukta kolay kanama, ciltte morluklar, kesilerden uzun kanama gibi şikayetler varsa trombositopeniden şüphelenilir.
Çocuk Hematoloji muayenesinde ayrıntılı öykü, tam fizik muayene yapılması ve laboratuar değerlendirmesinde periferik yaymanın kesinlikle incelenmesi gerekir. Bu incelemede trombositlerin sayı ve yapısı, küme oluşturması, diğer kan elemanlarının değerlendirilmesi çok önemlidir.
Çocuklarda trombositopeni teşhisi konulursa, buna neyin sebep olduğunu bulmak için daha fazla test yapılır. Trombositopeni nedenine yönelik araştırma yapılırken tanısal değerlendirme için veya periferik yaymada şüpheli hücrelerin varlığında kemik iliği incelemesi de yapılır.
Birçok şey trombositopeniye neden olabilir. Bazıları çok ciddidir ve tıbbi tedaviye ihtiyaç duyar. Diğerleri ciddi değildir ve zamanla kendiliğinden düzelebilir.
Kemik iliği yeterince trombosit yapmazsa, vücut çok fazla trombositi yok ederse veya dalak çok fazla trombosit tutarsa, çocuklarda trombositopeni gelişebilir. Bu sorunlar şunlardan kaynaklanabilir:
Çocuklarda trombositopeninin en sık nedeni immün trombositopenidir (ITP). Bu bağışıklık sistemi yanlışlıkla trombositlere saldırdığında ve onları yok ettiğinde ortaya çıkar.
İmmun trombositopenilerin nedeni; trombositlerin membranlarındaki antijenlere karşı yapılan otoantikorlar, veya ilaca bağlı antikorlar gibi antikorlar nedeniyle başlıca dalakta olmak üzere retiküloendotelyal sistemde harebedilmesidir.
ITP daha önce tamamen sağlıklı bir çocukta aniden morarmalar, peteşi ve purpuralar la kendini gösteren bir hastalıktır. ITP geliştiren çocukların sıklıkla yeni geçirilmiş bir viral enfeksiyon öyküsü vardır. Çoğu çocuk, altı ay içinde herhangi bir tedavi olmaksızın ITP'den kurtulur.
O zamana kadar, kafa yaralanmalarına neden olabilecek temas sporlarından veya diğer faaliyetlerden kaçınmaları gerekebilir. İTP çocuklarda genellikle bir virüs enfeksiyonu ya da aşılama sonrası (En sık kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşısı (MMR) ve suçiçeği aşısı) akut olarak ortaya çıkar.
Peteşi, ekimoz ve mukoza kanamaları İTP ile birlikte olan bulgulardır. Bu tip cilt kanamalarına ek olarak, özellikle hastalığın başlangıcında epistaksis (burun kanaması),dişeti, sindirim sistemi kanaması ve hematüri de görülebilir.
Ciddi menoraji, retinal kanama, işitme kaybına neden olabilen orta kulak kanaması ve en korkulan komplikasyonlardan biri olan merkezi sinir sistemi kanaması da olabilir Hematom ve hemartroz nadirdir.
İmmün trombositik purpuranın, otoimmün trombositik purpura ya da immün trombositopeni gibi isimlendirmeleri vardır. İdiyopatik ifadesi artık kullanılmamaktadır.
Çocuklarda trombositopeninin daha az yaygın nedenleri arasında lösemi gibi kemik iliği bozuklukları veya sistemik lupus eritematozus (SLE) veya kalıtsal kemik iliği bozuklukları gibi diğer otoimmün durumlar yer alır.
Tedavi de birinci yaklaşım ‘bekle ve gör’: Aktif kanama gibi klinik bulgusu olmayan hastalarda 2 haftadan 6 aya kadar uzanabilen bir gözlem süreci olabilmektedir.
Trombositopeni tedavisi şunlara bağlıdır:
Bazen tedavi gerekmez ve trombositopeni kendi kendine düzelir. Ancak bazı çocuklarda trombosit sayısını daha güvenli bir düzeye çıkarmak ve altta yatan nedeni tedavi etmek için tıbbi tedaviye ihtiyacı vardır.
Tedavi, çocuğunuzun trombositopenisinin nedenine bağlıdır. Bazı durumlarda tedavi gerekli olmayabilir. Altta yatan bir neden tespit edilip tedavi edilirse trombositopeni düzelebilir.
Trombositopeni tedavisi kortikosteroidler, gama globulin veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar gibi ilaçları ve kan veya trombosit transfüzyonlarını içerebilir.
Çoğu zaman trombositopeni ya kendi kendine geçer ya da başarıyla tedavi edilebilir. Ancak trombosit sayısı düşük olan çocuklar, kanama riski nedeniyle özellikle kafa yaralanmalarından kaçınmaya özen göstermelidir.
Çocuğunuz ayrıca ibuprofen veya aspirin içeren ilaçlar almamalıdır çünkü bunlar kanama riskini artırabilir. %70-80 olgu 6 ay içinde düzelir. Kronikleşen %20-30 olgunun önemli kısmı 1-2 yıl içinde kendiliğinden düzelir.
Kliniğimizin aşağıdaki kurum veya özel sigortalarla anlaşması bulunmaktadır. Anlaşmamız olmayan özel sigorta ve kurumlara TTB fiyat tarifesinden fatura düzenlediğinden, hastalarımız ödedikleri ücreti sigortalarından ve kurumlarından tahsil edebilmektedirler.
Prof. Dr. Suna EmirÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Doktoru Çocuk Hematoloji - Çocuk Onkoloji
