Kan Uyuşmazlığı nedir? Rh ve ABO Uyuşmazlığı

Kan Uyuşmazlığı nedir? Rh uyuşmazlığı ve ABO uyuşmazlığı nedir?

Kan grubu ne demektir?

Kan, beyaz kan hücreleri (lökosit) kırmızı kan hücreleri (eritrosit) trombosit denilen pulcuklar ve ara sıvı olan plazmadan oluşur. Kan hücrelerinin yüzeyinde birçok protein yapıda antijen vardır. İşte bu antijenlerden iki grup kan grubumuzu belirler. ABO antijenleri ve Rh antijenleri.

Kan grubu sınıflaması nasıldır?

Kan grupları 2 şekilde sınıflandırılır: ABO kan grubu ve Rh kan grubu. ABO kan grubunda 4 alt gurup bulunur: A, B, 0 ve AB kan gurupları. Tipler, kan hücrelerinin yüzeyindeki küçük maddelere (moleküller) dayanır. Bir kan grubuna sahip insanlar farklı bir kan grubuna sahip birinden kan aldığında, bağışıklık sistemi bu duruma tepki gösterir. Buna kan uyuşmazlığı denir.

Rh kan grubu, Rh negatif ve Rh pozitif olarak ikiye ayrılır. Kan transfüzyonu esnasında kişiye kendi Rh grubundan kan verilmelidir. Kan grupları uyuşmazlığı hem ABO grubu hem de Rh uyuşmazlığını kapsar.

Resim 1: Kan Gruplarımız

Bebeklerde kan grubu nasıl belirlenir?

Bebeklerde kan grubu anne ve babanın genetik özelliğine göre belirlenir.

Bebeklerde kan grubu A ve B antijenlerinin olması veya olmamasına ve de Rh antijeninin varlığına veya yokluğuna göre belirlenir. Bir insanın kan hücrelerinde A ve B antijenlerinden birisi yada ikisi beraber olabileceği gibi hiç olmayabilir.

Böylece kişiler A Rh pozitif, A Rh negatif, B Rh pozitif, B Rh negatif, AB Rh pozitif, AB Rh negatif, O Rh pozitif, O rh negatif olmak üzere sekiz ayrı kan grubundan birine sahip olurlar.

Rh kan uyuşmazlığı neden olur?

Rh uyuşmazlığı yaratan tek durum babanın Rh pozitif annenin Rh negatif olduğu durumlardır. Kalıtım özelliğine göre Rh pozitif bir baba ile Rh negatif annenin doğacak çocuğunun kan grubunun Rh negatif olma olasılığı %50 dir.

Kan uyuşmazlığı tanısı anne adayının Rh negatif ve baba adayının Rh pozitif olduğu durumlarda meydana gelir.

Hamilelikte anne Rh negatif ve bebek Rh pozitif olduğunda anne ile bebek arasında Rh uyuşmazlığı söz konusudur. Hamilelik sırasında, doğmamış bebeğin kırmızı kan hücreleri plasentadan annenin kanına geçebilir. Annenin savunma sistemi bu durumu yabancı bir madde olarak algılar. Ve onları parçalamak için harekete geçer.

İlk gebelikte savunma sistemi böyle bir durum ile karşılaşmadığı için hücreleri parçalayamaz ve bebekte bir sorun olmaz. Sonraki gebeliklerde ise anne adayı doğmamış bebeğin Kanında Rh pozitif hücrelere rastlarsa bu kez savunmaya geçer. Kan uyuşmazlığı bulunan evliliklerdeki gebeliklerde anne ve bebekte bazı ek tetkikler ve yaklaşımlar yapılmalıdır.

Rh uyuşmazlığında ne olur?

Eğer anne Rh-negatif ise, bağışıklık sistemi Rh-pozitif fetal hücrelere yabancı bir madde gibi davranır. Annenin vücudu fetal kan hücrelerine karşı antikor yapar. Bu antikorlar plasentadan gelişmekte olan bebeğe geçer ve bebeğin dolaşan kırmızı kan hücrelerini yok ederler.

Kırmızı kan hücreleri parçalandığında bilirubin ortaya çıkar. Bebekte sarılık meydana gelir. Rh uyuşmazlığında biluribin düzeyi hafif de olabilir ya da tehlikeli düzeyde yükselebilir. Beyin zararı ve ölüme kadar varan durumlar olabilir.

• Bu bebeklerde genellikle ilk 24 saatte sarılık başlar ve sarılık çok hızlı artar.
• Sarılıkla beraber bebekte halsizlik, emme güçlüğü ve kas güçsüzlüğü gelişebilir.
• Erken dönemde fark edilip önlem alınan ve tedavi edilen bebekler sorun yaşamazlar.

Rh kan uyuşmazlığı tanısı nasıl konur?

• Gebelik döneminde ilk doktor ziyaretinde anne ve babanın kan grubu belirlenir.
• Daha önceden düşük, kürtaj veya ölü doğum öyküsü sorgulanır.
• Anne ve babanın Rh faktörleri negatif ise sorun yoktur.
• Anne negatif, baba pozitif ise doğacak bebeğin pozitif olması durumunda Rh uyuşmazlığı riski vardır.

Anne kanında indirekt coombs testi pozitif ise Rh uyşmazlığı var demektir.

• Anneye doğumdan önce RhoGam yapılır. Bu anti Rh immunglobulinleridir. İğne ile yapılır. Anne kanındaki rh pozitif hücreleri görerek onlerı parçalar.
• Bebek doğduğu andan itibaren sarılık yönünden yakın takibe alınır.

Gebelikte düzenli indirekt coombs incelemesi yapılması önemlidir!

Rh Uyuşmazlığı Tedavisi Ankara

Bebeğin doğumdan sonra düzenli aralıklarla kanından biluribin ölçülür. Biluribin değerleri bebeğin gününe, ağırlığına ve gebelik haftasına göre tablo haline getirilmiştir. Hekimler bu tabloyu kullanarak bebeğe uygulanacak tedavi planını belirlerler.

Bebeğe Rh uyuşmazlığının derecesini ölçmek için Direkt Coombs testi ve tam kan sayımı yapılır.

Direkt cooms testi pozitif olan bebeklerde hemolitik hastalık başlamıştır. Buna bağlı olarak hemoglobin düşer.

Fototerapi ile kontrol altına alınamayan sarılık durumunda bebeğin kanı değiştirilebilir. (Exchange Transfüzyon)

Anne - Bebek arasında ABO kan uyuşmazlığında ne olur?

• Anne 0 kan grubu, bebek A veya B kan grubuna sahipse ABO uyuşmazlığı sözkonusudur. ABO kan grubu uyuşmazlığı toplumda oldukça sık görülür.
• ABO kan uyuşmazlığı da bebekte hemolitik hastalığa neden olur.
• ABO uyuşmazlığında görülen hemolitik hastalık Rh uyuşmazlığındaki kadar şiddetli değildir. Ancak bebekte değişik düzeylerde sarılık ve kansızlık gelişebilir.
• ABO uyuşmazlığında da bebeğin kanı gebelik esnasında anneye geçer ve anne bu kan hücrelerine karşı antikor yapar.
• Anne 0, baba A veya B grubu ise bebek babanın kan grubu ile doğarsa kan uyuşmazlığı gelişecektir.

ABO uyuşmazlığında, Rh uyuşmazlığında olduğu gibi önceden önlem almanın yolu yoktur. Ancak uyuşmazlık olduğu bilinen bebekler doğumdan sonra sarılık yönünden yakın takibe alınır.

Sarılık düzeyine göre fototerapi ve kan değişimi uygulanabilir. ABO kan uyuşmazlığı olan bebekler nadiren kan değişimine ihtiyaç duyarlar. Bu bebeklerde sarılık uzun sürebilir. Buna bağlı olarak erken dönemde kansızlık gelişebilir.

Özetle; Bebeklerde iki tip kan uyuşmazlığı görülür. Rh uyuşmazlığı nadir görülmekle beraber daha ağır seyreder. Anne Kan grubu Rh negatif ve bebek Rh pozitif olması durumunda Rh uyuşmazlığı sözkonusudur. Meydana gelir. Genelikle ilk gebelikte değil sonraki gebeliklerde Ağır anemi, ileri derecede sarılık, beyin etkilenmesi (kerni ikterus) riski vardır.

ABO uyuşmazlığı çok sık görülür. Ama daha az ağır seyreder. Anne O kan grubu, Bebek A/B/veya AB ise meydana gelir. İlk gebelikte de ortaya çıkar. Hafif anemi, uzamış sarılık olur.